Thursday, 26 February 2015

ZÂWLNEI THATTU

Aw Jerusalem, Jerusalem Zâwlneiho thattu! I hnena an rawn tirhte lunga lo dêng hlumtu (Mt 23:37) Kan hriat tawh hnu vek mah ni se, helai chhoa Isua tawngkam hi angaihnawm ka ti a, thu awmze nei tak mai a ni lehzual vek mai. Zâwlnei thattu nih hi thil har a ni ang em? A thattu chu Pathianin a hrem dawn em? Pathian hian a phal rêng em? Pathian mi (thlarau mi kan han tih te) tiduhdaha sawisel tlattu chu Pathianin an chungah action ala thin em? heng zawhna hrûlah hian sawi dawn ta ila. Isuan heti hian a sawia, "Tichuan, Abela, mifel tak thisen atangin, Pathian biak in leh maicham inkara, Bekeria fapa Zekaria in thaha thisen thleng khân, Lei chunga mi fel thisen an chhuah zawng zawng chu ngangmahni chungah alo la thleng thei ang." (Mt. 23:35). Heta tang hian mifel, pawisawi lo thahna leh Lalpa chhiahhlawh thahna thu kan hmua, Lalte chanchin kan en chuan, Juda lal Joasa lal lai khan thil sual nasa takin an tia, ram dang milem pathian biak kha phal loh a nih mai bakah an fanu te pâwl loh tur tiha thupêk a ni a, Mosia hun chho atangin Israelte khân an khawingam ta a, Lalte hun a rawn hera, solomona atangin milem pathian biak te kha a zualkai ta hlea, Joasa lal lai pawh hian Aseri-leh pathian dang rawng an bawl leh taa, Lalpa a thinura, mahse engahmah an ngai lo, Puithiam Jehoaida fapa Zekaria chu Lapan a hmang taa, a va haua, awih a hnêkin an that zuia. Heng thil te avang hian Pathian a thinur em ema, Thuthlung tharah Isuan Juda ho hauh nan a rawn hmang leh ta a, "lei chunga mifel thisen an chhuah zawng zawng chu nangmahni chungah alo la thleng thei ang, " tih a sawi lâi tak khi ngaihtuah tham tak atling. Hêngte avang hian a ni ang juda te tawrhna hi khawvel tawp hma chu ala zual zel lo vang tih sawi ngam a harsa. A chhan chu zawinei tiduhdahtu leh Messia hnawltu an ni tlat a tinni, i lo luhchilh zel ang. Zawlnei Elija hun kha Israel lal Ahaba lal lai a nia, A nupui Jezebeli khân Pathian zawlnei ho kha a that teuha, a râwt chiam maia, He nu hi Bible ah chuan hmeichhe tawrawt ber a ni hial ang. Tichuan Zâwlnei za(100) kha sawmnga(50) têlin pûkah an thukru ngawt mai kha a nia, Pathian a thinur tawh dâwn vei nei, mifel pawi sawi lo Nabotha chu an thata a grape huan an han chhuksak zui leha, Pathian thinurna chu a thuahhnih viau tawh a ni. Lalpa thinurna thu chu Elija chuan apuang ta a, "Uiin Natbotha thisen a liahna hmunah i thisen a liak ve ang... Jezebeli pawh Jereel khaw bulah uiin a la ei ang, Ahaba chhungkaw zinga khawpuia thi chu uiin an ei anga, rama thite chu chungleng savaten an ei ang," a tia. Heng zawng zawng hi a thleng dik veka, Jezebeli phei chu uiin an ei veka a luruh leh kut bawr chiah an zuah a nih kha, (1 Lal 20-22; 2Lal 9-18). A rapthlak khawp mai. Pathian hian a remti lo hle mai. Helai thu vel hi PATHIAN MITE TINAWMNAH SUH tiin ka ziak nual tawha, mahse, a inang dawn chuang lo a nia. Lal Davida ngei pawh khan Pathian hriakthih Lal Saula kha that duh nise a duh hun hunah athat theia, Lal Saula zawk khan Davida kha thah a tum tlat zâwk kha a ni a, Saula mutthilh laiin a puan fêm hmâwr te a va hlep thei kha a nia, vawihnih ngawt a that duhlo a nih kha, a chhan chu Pathian hriakthih a nia, ramhuai zâwl hial khawpin Saula kha a awm mahse zuk that duh miah lo va! Helaia Davida tawngkam hi a mawi ka ti tawp thei lo, Abisaia hnênah, "Tiboral suh; LALPA hriakthih chunga kutthlâka thiamchang tu nge awm thei ngai?" a ti a, Pathian kutthlâkah a dah tawp mai a ni (1Samu 26). Lal Saula thattu pawh chu Davida sipaiten an that ve nghal a,"I thisen chu nangma lu chung ngeiah awm rawh se, nangmah ngeiin, 'LALPA hriakthih chu ka that a ni' tiin i puang si," a ti a(2Samu. 1:16). Nova ngei pawh Pathian thupêk a zawma, lawng a tuk khan misual ho khan an la nuihsawh zui kha a nia, hremna kha a thuahhnih ngawt ka ring thin. A tir lamah khian kir leh ta ila, "Ngai teh u, chumi avang chuan in hnênah zawlneite, mi fingte, lehkha ziaktute ka rawn tîr dâwn, thenkhat in tihlum anga, krawsah in kheng bet ang," an tihduhdah tur kha a hmu lâwk veka, Mipui te'n Pilata hmaah,"A thisen chu keimahni chungah leh kan fate chungah awm rawh se,"(Mt 27:25) an han ti kher kher te hi an intawng pachhiat niberin ka hria, Hitlera'n Juda ho nuai têl teh meuh a'n that chiam maite kha a mak viau mai. Messia an hnawlna rah, an tih duhdahna rah chu nakinah tribulation hunah chhianchhiahna berhbu (seal judgements) leih hunah an la tuar dawna, Sakawlh thuhnuaiah an la awm dawna, keini Jentail kohhran vanneihzia hi a chhût peih tan. A page-in min daih leh ta pek lo va, ka khaikhawm mumal thei dawn lo a ni. Khîng atang khian Pathian mite hnâwltu leh hmusittu tawrh tur rapthlâkzia kan hmua, Zâwlnei thattu tih nimahse "thah" hi kan hmuhsitnate a ni thei. Judaten Isua an hnawl ti mai lo vin, keini tan pawh a tak mai piahah, a tawngkam pawh hian a hnawl(THAH) theih viau a ni, a har lo. Kan lo THAT ve reng em? A rawngbawltute hmusita deuhsawh vak vak te pawh, he leiah ngei pawh hian an chan a râpthlâk thei viau a ni.

Tuesday, 24 February 2015

MI NU NEN KAN CHESUAL HLAUH A NI (Inpuanna)

khami nî kha theihnghilh ka tuma ka thei si lo, nun hrehawmin min tuam vela. Vawikhat chu sawmtu ka tawng tlat mai, nu pakhat pasal kawplai nei a nih mai bâkah fa pahnih nei a ni a, a hmel pawh nu hmeltha tak sâr veng vawng tak mai hi a nia, nikhat chu a Bazarnaa kal ve turin min sawm ta a, khatiang ang kha a thleng dawn tih hria ni ila ka zui lo tawp tur hi a nia. Tichuan, kan inzuichhuak ta kha a nia, a pasal ngei pawh khan khatiang kha kan tawng dawn tih a rin phak loh mai bakah angaihtuah pha teuh lo. Mahse, a kal ve miau si lo. Tichuan taxi chu amah vêk chuan alaa, kan kal ta a. Veng a hla viau nain a kual lamah chuan kan kal ta zel maia, min be tha ta phian mai lehnghala, Bazar kal hmasak phawta chumi hnua hmun danga kal kha a rawta, ka hrethiam ta ruâka. A bazarnaa a lo kal fo thinna building chhung lam storeroom-ah chuan min luhpui ta zela, mahse nîdang anglo takin police huaisen hmel deuh deuh kha an lo awm tlat mai. Kan phu zuk maia, dawr rawk an lo awm avangin police an lo ruai kha a lo nia, tichuan arang arangin min man thuta kutkawl (hand cup) hrawl zet chuan min phuar dun ta hmiah maia, rinhlelh thila man chu kan ni ta maia, a hma zawnga kan suangtuah phâk bâk thil a thleng ta, a zahthlâk si a, kan va han CHESUAL chiang tak em! Chesual ve tak chu kan ni. Hahaa. Diabola iangin bum che ka duha, idea thar a nih hi.haha, eng inpuanna mah a ni lo. Chhiartu duhtak, nangmah hîp thei ang ber turin dâwt chiang tak ka'n phuah chawp vêl a nih khi, i lo hre lâwk maithei bawk. Ka hrâwk lêt lehnghal a che, I hâwkdâk lutuk hi a finfiahna ka duh avang mai a nia, a tir atang phat khian Pathian thu hlang chu nise, heti lai thleng thleng pawh hian a nâwlpui chuan inchhiar pawh ka ring lem lo. ka famkim e ka ti hauh lo ka faith lai tak te pawh a ni, kan mit te hian hmuh tur zawngin a hmanhlel em ema, thu maksak tak tak kan hmuh hian, chhiâr châkin kan meng phâwk hrû maia, kan mit leh beng te hi a zat hian a za ema, a tur hian min tur et et mai a nih hi tiraw? Lo chhiar zel tho la. Social Media a chak si a, a bîkin Facebook- Gospel group- tam takah te hian ka tâl na hle thin, tun hnua group tharahte hi chuan ka tâl na tawh lo viaua, chutah chuan Pathian thu tha tak tak chhiar tur a awma, chumi karah chuan 1rst& 2nd para ang deuh khian thu danglam maksak tak mai leh thu bengverh tak mai an post chuan, a hmaa group thu post pawh a melha melh ngai chuanglo kha comment-na lamah kan vir hut hut maia, thu tha pangngai kha chu engahmah kan ngai leh lem hlei lo va. Pathian thu group ni lo chu sawi ri lo law law ang. A ziak chhiar chauh pawh a ni chuang lo Pathian thusawi ngaihthlak pawh hian thu mak danglam tak chu kan ngaithla tui hlea, thu tha pangngai chu kan ngaithla tha peih hlawm miah tawh lo mai. A mak leh hmuhnawm thlir hian kan thlir ta nge ni ang aw? Sawi kual hram teh ang. Biak Inah pawh mi uar tawk takin an lâma taksa chetna danglam tak an neia, uar taka mahni phâk tawka lo zai ve chu sawi loh hmuhnawm thlirin kan thlira kan uipui tuilian thlir veuh veuh maia. Ngaihtuah tham tak chu a tling. T.v, computer, Kan khawiha phone te pawh a nih hi! Film hmuhnawm tak kan ena, a lehpek a hring chhuak nghala, a zat hian kan za et eta, a tûkah kan en leha a ngaitê bawkin nin chin a awm lo rêng rêng, hetah tak mai te hian kan Bible Pathian thawkkhum ngei mai chuan a va sawi dik em! "Mit chu a thil hmuhah a tlai lo va, beng pawhin a thil hriat a kham hek lo,"(Thuh 1:8) a ti a, han judge ngaihna avâng khawp mai. A dik hian a dik vel thlap maia, hla siamtu chuan, "Ka mit hmuh leh benga ka hriatte hian, Sualah min hruai lût," a tia, a va nemnghet leh zel em! Heti zawng hian ngaihtuah leh teh ang, Setana hnathawh ang deuh a nia, min hrechiangtu phei chuan a tir lam khi awih lo ru taka inchhiar ka ring. Engmah benga khawn tur tur awm miah lo vin a zuihral ta daiha, a ho i ti ngawt ang, chutiang bawkin sual hnathawh chu nulat tlangval nawmna leh sum leh pai leh ruihhlo te chu; a tir lam para- chhiar chakawm tak anga alang ang khian a rawn intawktarh vû maia, kan thalaipui chuan a nuam viau dawn emaw an tia an zuanglut suava atawpah chuang engmah a nih lohzia leh hlawkna a lo awm lohzia testimony chu an rawn aupui leh thin a nih hi tiraw? A entirna kan sawi tâk ang khian thil tha a awm chuan aphênah a chhia a awm thin, kan thlarau nun tana pawi thei hi kan thliar hran deuh chu a ngai a ni. Thusawm pêkah,"milem be suh," a ti a, "duhamna chu milem biakna," a ti leh a, he kan mit leh beng duhamna avang hian Pathian thu aia dah pawimawh tam tak kan neih phaha kan tawng miau si a ni. Pathian aia dah pawimawh (amah hnawlna) kan neih thin avangin milem bia kan ni ta a, thupuanah chuan milem bia chuan meidil an la chang dawn zui a. Engpawhnise, Ka point-ah khian min luhpui ngei ka beisei. A thupui(heading) pawh khi atawp ber atan ka'n thlâk nghe nghe ang e. LANGSAR LO TAKA SUAL HNATHAWH INZEP THEI LAKAH I FIMKHUR ZEL ANG U.

PATHIAN KHAWPUI

LALPAN, mi tin hming a ziak hunah chuan "He mi hi chuta piang chu a ni" tiin a chhiar ang (Sam 87:6) Request a awm tâkah chuan han ti ve naw naw ila, heng thu hi ka Sermon ngaihthlak duh tak a ni a, ka hmu fuh hlei thei lo zuia, he hla hi Sam 87-na Jerusalem chawimawina tih a nia, "Zion hla" an ti bawka, Jerusalem fakna chu a tama an fak dan erawh a inchen vek lo, Sam 46,48, 84, 122-ah khan a awm hlawma, Jerusalem chu "Zion Pathian khawpui" tih a ni a, commentary siamtu lam chuan chu chu Kohhran sawina niin an hmehbel tlangpui a ni. Han ngaituah chuan Kohhran nen chuan a inrem viaua, Mahse, kohhran hrang dêl dûl tak nena han hmeh rem vek chu pawm harsa ka ti ang reng, amaherawhchu krista taksa nena inzawm kohhran pangngai tak nen chuan a inhmeh viaua, chu lo chu hmehbel tur a awm lo ve bawk a tinni. Sawi tur atam dawn lutuka a duhang chuan ka sawi theih ka ring loa, kan Pastor Senior hovin an han hnehsawh dawn vei nen. Jerusalem hlutzia hi sawi fiah phak rual a ni lo ti ta ila, kan uar lutuk lovang chu maw. "muanna khawpui" tih a nia, An hmelma te leh thian tha Rahab, Bubulon, Philistia, Tura leh Ethiopia te ngei pawh Jerusalem pawmtu zingah a chhiar tela "he mi hi chuta piang chu a ni" han tih pawh an hmelma ni thin leh a thian tha te pawh kha Jerusalem leh Temple hi Pathianin din a nih tlat avang khan a pawmtu mai ni lo vin, Jerusalem khua leh tuiah an la awm dawn a ni. Pathian ngei pawhin a phala a ti nghet a ni(87:5) . Jerusalem pawimawhzia chu Israelte chanchinah duh tawka ziah tur a awma, mahse, kan ziak vek thei dawn lo a ni. Kristian te tan pawha hmun pawimawh ber lai a nih avangin Isua ngei pawhin a rawn kal leh hunah a ke a rawn la nghat leh dawn a, Tunah chuan Solomona Temple awmna hmun ngeiah khuan Judaism Temple lian zet a awm, an tan pawha hmun pawimawh ber nakina an la harchhuahna hmun tur a ni. Mosolman ho pawh hian a hlut hle Mecca leh Medina dawta an khaw pawimawh ber a ni a, Juda-ho nen khuan Khu Jerusalem khu an inchuh renga remna a la awm thei lo a nih khu! Jerusalem chu kût chi hrang hrang an hmanna a nia, Israel tan chuan atluka nuam a awm lo va, chu Temple chu Lalpa din "A lungphum chu tlang Thianghlim" a nih miau avangin. Vanram tlafual a ni ringawt ang chu. Babulon chu Assuria sawrkar hnuaiah a tluchhe ta a, a hnuah a rawn inla lian tak taka, Lal Nebukadnezzara chuan Jerusalem chu a rawn rûn ta a, Solomona temple zawng zawng a tichhe veka, salah tam tak a hruaia, "Babulon saltân" tiin an sawi a nih kha, chu an saltanna hmunah chu Jerusalem chu an han ngai em em khawpa Sam 137-ah khan a sawia, 'Babulon luikamte chutah kan thua, kan tap thin, zion(jerusalem) kan ngaihtuahin.... ka hriat reng loh che chuan ka lei hi ka dangah bet tlat rawh se; ka hlimna aia Jerusalem ka duh zawk loh chuan' tiin an lunglenga an ngai em ema, mi ramah an awm si a. Sam 84- (a thu ziak lo mai ang) I ina awmte chu an eng athawl e... Tahna ruam te chu an zawhin, tuihna awmnate chu an siam thina. Jerusalem Temple an ngainat avangin thlaler hmun kal tlangin an pan hram hrama, Tui hal dang charin an tlua, Chakna atangin chak lehzualna nen atawpah Zion an Pathian hmaah an inlan thin. He Jerusalem fakna hi Vanram (Jerusalem thar) sawi nen a inmil hle bawk, kohhran nen a inzawm tlat tho. Vanram kan panna kawngah pawh Temple-ah kan hima, harsatna ruamah hlimna a awm ang hian a tawpah kan la thleng ang. Jerusalem chu Pathian din a nih tlat avangin hmelma lakah pawh a him zela, Chu Temple chu Lalpa ta a ni a, a thianghlim hle a ni. Helam chu luhchilh tawh lo mai ang. Sam 48 en ni se. Lalpan mi tin hming a ziak hunah chuan "Hemi hi chuta piang chu a ni." tiin a chhiar ang, tih awmzia nia lang ta chu, kha Jerusalem a din avang khan, Jerusalem hretu a thurualpui thin leh a hmelmate pawh Lalpa lamah chuan an leng veka, a hmaa kan sawi tawh ang khian an hming alam hunah pawh a hre ve dawna a hnâwl dawn bik lo a ni. Chutiang chiah chuan he kohhran thisena a din pawh hi tihchhiat tumin bei mahse a chhe thei lo a, Krista din a nih avangin. Tichuan, "he mi hi chuta piang chu a ni" tih chu, he lei kohhranah famkim an awm thei lo va, tunah pawh sualna khurah sex, zu etc. Hlimhlawpah tam tak kan tlua, a then chu Babulon, Aigupta, Philistia te anga Hmelma tam tak, Kohhran sawi chhe bawng bawngtu kan nei teuha. He kohhran tisa ni lo va, thisena a din avang tak hian an ni pawh an inlamlêta chu Kohhrana an tel chuan (Piangthar tihna) "He mi hi chuta mi chu a ni" tiin lawm takin a kuangkuah dawna an hming a ziak dawn a ni. A va ropui em! A duhlo tu chu an tel dawn chuang lo. Hla siamtu chuan "Famkim kan awm lo he lei kohhran te, Mahse, van kohhran ho nen khian, Tunah pawh kan inzawm chatuan ram thlengin, Lalpa kohhran ho i kal zel ang aw. Zion Pathian khawpui chu i mite himna kulhpui nghet chu, An puar an tlai thin riltam tuihal te, I chhungah Lalpa a chen avangin." a ti a.

Saturday, 14 February 2015

PATHIAN KHAWKKHUM CHU

A hmasain ka'n râk kual nghek teh ang. A live hi chuan tawng tuitam tak ka ni hran loa, tlâng hnênah "min delh rawh" tih ngai ang deuh, chut ve tak kha ka nia, kan nau pakhatin, "nangni history subject tuichilh ho hi chu tlêma chut deuh hlek in ni," min ti a. Mahse, thu ziak hmang erawh chuan ka lo tawng thei ve khawp mai. Thâwkkhat lai khan CIPC-Mizo Israel nen kan inhnial chiam pek alawm maw le, ka tang kawh ve lak lawh sia, ka hnialpui pa kha a ril khawp maia Hebrew language te kha a hre nuala, ni hnih leh zan hnih chhung kha kan beia, ka luhchilh lai kha alo ni bawk nen, thu dang hrang hrangah ka tluk miah lo nain history kum leh hunah kha chuan ka tuina lam a nih avangin ka tluk ve deuha, Juda/Israel hnam pêng chho BC kum bithliah hun envidence nen kan bei chho ta a, Ephraim tlângram leh Palestina ram dung leh vâng kan han suar tluan chhuak papa AD hun chho dead sea scroll chho leh a kar laklawh BCE hun nen Zawlnei Hosea bu a mi 'Ephraim chuan thli rinrâwlah a hmanga, khawchhak lam thli chu a zui thin' tih chhohah khan a kum bî nen China lamah a tlan chho ta luah luah mai si, keiin a sulhnu pawr ka chhui chho zela, China bangpui 'the great wall of China' bul vela, 'chhinlung pûk' ah ngei mai khan Juda hnam angin min chhuahpui a tum ta hlawl mai. A manganthlâk ngang mai, a kum lah chu a ziak vei thlap lawi sia, ka nuih a za tawh khawp mai. Chutah tisa serhtan thuhlung kan khel leha, helai hi chu ka dawn thui ngam lo, a nat dawn tehlul nen aw le. Kei lahin Jentail chhandamna lam "Paula chuan" ka ti kûr dup mai bawka. Thlarau lam serhtan lam kha an hrethiamin an Messia an awih si lo. Khua a vâr lo lutuka savawm hliam leh Sakei hliam insual peih tawh lo ang mai hian; inngur chhar chhar chungin kan kal kiang dun ta a. Ka tui mah mah dawn helam chu duh tawk ang. Ka beih nasat thin avang leh Bible pawm bur lam kha ka lâk vâwng thin avang hian ka kual leh duah thin. Hun leh kum te pawh hei hi 'a ni chiah e' a tih tak tak theih loha, a then hi chu Archeologist lam site atangin Bible history a nemnghet tha leh lawia, lung ker kuâka ziah cuneiform te, ziaka dah manuscripts an laichhuah atang te'n a a fiah thei thung a. Historian hrang hrang an awm a, Christian historian te chhuina leh midang chhuina a inang thei lo va, fimkhur pawh a tula, Tah chuan Bible hun awm vela kan ngaih chu pawm mai kha a him hle. Abrahama kha Palestina rama aluh lai vel kha BC 2000 vel a nih rin a nia, a hmalam pawh a huam sek maithei e. History upa Etheopia ram te pawh thuhlung hlui lamah alang a, India ram pawh Estheri bu lamah alang zak zaka, Aigupta ram chu Nile lui chawm a nia, Helai bial hrim hrim mai Mesopotamia thlengin finna intanna bul a ni a, 'Aigupta is the gift of nile' han tih ruih maite pawh hian ka lung zuk tilêng tlat a! India ram pawh hun muanawm lai leh an themthiam lai tak chu BC 3000-2500 a nih rin a ni a, Harappan culture emaw Indus valley civilisation tih a ni ta a, Lui tangkai ber mai Indus luiin finna hrang a rawn thlena, han ngaihtuah mai chuan buai theih a ni a, kei pawh ka buaina a rei tawha mahse Bible atangin a fiah thei mai. Khimi India hun khi Abrahama aiin a hmasa dawn emni? a tih theih mai awm e. Mahse, Abrahama hun hma zawng khan tuchhan tam tak Evi leh Adama atangin an rawn chhuaka, Mosolman ho Irag te leh India mite pawh Ismaela thlah an nih hi a rinawm em em mai. Bible han chhiar chuan Israfate arawn thlurbing chho va, an ramtiam panna kawngah hit mite, Amor te a rawn langa Jakoba pian hma daiha thlahtu kal tate kha an lo inzar pharh kha a lo ni daiha, chutiangin kan chhiar chhoh zel chuan tuipuisen an kân hnuah khan an kir leh kan hre si lo va, Hetah Lalte hunah chuan khang ramah khan an lo inzarharh leh vek si. An kual an kual mai te pawh a ang lek lek mai. A thawnthu lam ka luhchilh ta deuha a thupui ber Bible Pathian thawkkhum a nihna lai pawh ka ziak leng tawh dawn hleinem mawle, mite paw'n lehkhabu chhah tak maiah an ziak leng hrama, keiina Article page leng tlem deuha ka ziak zo hman lo hi min dem bîkin ka hring hran lo. A tawp khar nan:- Rabbi, pharaisai lehkhaziaktu (Scribe) hote khan Bible hi an han remkhawma, an fimkhur hle mai, dân bu Genesis- Deuteronomy (Torah) te phei chu an lehkhabu bîk hliah hliahte a lo ni a, R.V. Reynols-a'n a lehkhabu Bible Introduction a ziahah chuan,"An thil ziah tur chu an fimkhura adang awmsa an ziah pawhin amahni hriat tawhsa anga ziahloh tur a ni a, Jehova tih an ziah dawn phei chuan an inbul hmasa phawt thin," a ti a. An thurochhiah a nih avangin hawrawp pakhat pawh hmaih palh chu a pawia, nawhreh hnu phal a ni lova athara copy tur a ni. Rabbi Yishmael-a chuan a fapa hnenah, "I lehkhaziah hnaah fimkhur ang che, Hna thianghlim a ni si a. Hawrawp pakhat pawh i hmaih palh emaw, i belh palh emaw chuan khawvel pumpui i tichhe vek a ni mai," a ti a. Copy suala tihdanglam a thiang lo a ni ber mai.

Friday, 13 February 2015

A SÂNG ÊMA KA PHÂK LO A NI (PART- II)

Pathian remruat tih lai atang hian bul han tan chho leh nghal mai teh ang, part-1 lamah khan khuarel thil te, Pathian hian (chhandamnaah ni lo vin) ruatbîk a nei tih lam kha kan ziak tawha, helai atanga hmu chauh te tan part-1 chhiar phawt chi a ni ang, achhan chu a bawklawk lai hi zawnchhuah tur a awm thin avangin. Khata mi nen khan ala in-chehpakai chho zel dawna, han kir leh zawk zawk pawh a awm ang. Kan sawi tawh ang khan leilunga thil awm dan philosophy hi a thûk em ema, kei chauh ka buai emaw ka tia Hmâsang mi Joba te, Davida te, Solomona te mai piahah scientist te pawh an buai ve hlea, Davida te sawi bâk chu eng philosophy paw'n a daidar chuang lovang, "Lei leh vân a ral anga ka thu erawh chu a ral lovang" tih a ni tlat a ni. Ngaihtuahna hman vak athat loh rualin zûk chhût ve keuh keuh loh chuan tu thinlungah mah Pathian thenthiamzia leh arêmruat, awmlo ata awma chu a chian viau ka ring hran lo. Mizo tawng thufing lamah chuan "kâwi pawh a kâwm a that chuan arah a tha," kan ti a, hemi tlukpui thuak hi Isua khan arawn hmang vea, "thing pawh a kung a that chuan a rah pawh a tha," a ti a, chutiang a nih chuan tlem han kir leh ta ila, Kristian nupa fel tak chuan rualban lo fa an hring nawlha, Sakhuana a kâwr pawha hmang pha lo mahni duh dan ang anga tei vel mai maite chuan fanau lamah pawh an tluanga, malsawmnain a vur ta emaw tih mai tur kha a ni ve tlat tho. A then mifel takte chuan fa an nei thei lo va, kaikunin an awma, lehlamah ve thung chuan mi lepchiah tak takte'n kawngkâwi fa an lo pai tûta mahni fa pawh an la hrai hluma, an la ti tla zuia, ngati nge pawm tha peihmiah lo kha an chhûl kawngkâ a hawn sak kher le? A remruat han tih laiah tak hian a va buai ta nuaih ve tiraw. Pathian rawngbawltu Bible lama mite chan pawh kha hremna em ni ang? Gen 20:17,18-ah khan nau pai thei lo tur khan Abimeleka chi leh kuangte chu a ti ching, a hrem lawi si, Lepchiah tak ten fa a pai thei tho sia, ngati bîk nge? Lehlamah Abrahama nupui Sari ngei pawh hmeichhe dâna thi nei tawh lo, ching a ni a, Rebeki pawh a ni tho, mahse, tar tawh hnuah Pathianin an chhûl kawng kâ a hawng leh lawi si. A va mak si em! Ka kal pêng ta mah mah Birth philosophy, Genetics lam hi ka tui riaua, ka kal thui dawn tlat duhtawk ang. Piangsual ramtuileilote pawh a lo siam ngawta an thlahtute sual lam a ni chuang si lo. Vanah an rochan tur a awm tih chu hre tho mah ila ngati nge leiah hetianga mi hmuhsit leh endawng tura an lo pian le? A va fair lo ve tih theih a ni ve tho. A remruat chu a ni miau si. Chutah pawh chuan, 'mahse' a la tih theih fo. A sâng êm a ni. Mihring ngaihtuahna zawnah chuan inhnialna hian tawp-in-tai a nei lo vang. Mahse, mi piang vanduai tak takte hian 'Vohbîk' dinhmun an luah si. Leilung tihausatu chu an ni leh lawi si. Heti zawng hian ngaihtuah leh ta ila; hetiang 'Vohbîk' fa nei te reng reng hi, mi neinung leh hausa tak chhan tham nei te ngei pawh chu mi chapo tak an awm mang lo va, nunnêm leh zaidam tak an ni tlângpui, chapo theih miahlohna chuan a tuam tlat a tinni. Heti zawng hian ngaihtuah leh teh ang, mihring lo piang tawh chuan harsatna kan tawng veka chutihrualin hmalam beiseina êng kan nei veka, Chutiang chuan planning fel fai kan duang chhuaka, kan tum ang ngei chuan kal kan tuma Mahse kan beisei loh thil a rawn thleng thuta, kan van thû lo em! Kan sual vanga kan tawng buak kher pawh ni lo chu kan chungah a rawn thleng thuta chu planning fel fai tak chu engmahlo mai a ni fo. Beih chiam pawhin awmzia a awm loh hun a thleng thin. Lehlamah pamham tak leh fair lo tih hriat reng lah chu an tluang viau hian a hriata, I thiamna zawng takah pawh khan i tluang kher lo maithei. Bible vêkin, "Indonaah mihuai an hlawhtling chuang lo a , mi remhria an hausa chuanglo," a tia. Han judge ngaihna avâng khawp mai. A makin a sâng lua a ni. Thu zêp pakhat ka'n zep ve ang e. Psychiatry lam te hi Pathian siam han tihah hi ka buai fo mai. Pathian thutak hre turin an thluak a buai miau mai. Lehlamah sual leh ramhuaitên tawmbûkah an hmang lawi si, chuta tâl chhuak turin an buai miau si. An thlarau nun a ngaihtuahawm si a, an ni vek e ka ti lo. Tam tak ngaihdânah thih hnu piah ramah Pathian hi lo in hawngzau ta hret se ka ti fo a. Mahse, Bible nen a inmil si lo. Page-in min daih leh ta lo, Part-1 leh part 2 tlip tawh mai ang. A khamawm palh ang e. Heng avang hian ka rinna a phet chuang lo va, Joba tawngkam takin, "Ka tlantu chu a nung tih ka hre si a, Nakinah chuan leiah hian a lo la ding ang," Lalpa hmêl êng hma ka din hunah chuan hêng zawhna mak tak hi ka la zawt ve ngei ang. Chhân a har a ni ang. Leilunga piang tawha mifing ber Solomona chuan "khurel thuhmun" a ti tawl maia. Joba lahin a ngaihna a hriatloh a leiah, "Ka kâ ka hup mai a ni," a ti hlawl bawk a, Paula pawhin mak ti takin, "A rorelnate chu hriat theih rual leh, a kawngte chu chhui theih rual a va ni lo em!" a ti ve a. Lal Davida chuan mak ti takin, "A SÂNG ÊMA KA PHÂK LO A NI" a ti a. Kei paw'n chu chu ka thu tlûkna a ni.

Thursday, 12 February 2015

A SÂNG ÊMA KA PHÂK LO A NI (PART-I)

Pathian hian ruatbîk a nei tih hi chhungril lamah ka pawm nghet hle. I lo helh lutuk ang tih chu ka hlau viaua, amaherawhchu chhandamna lam; ruatlawk theology ka sawi dawn lo va, John Calvin-a pawm dan phei chu ka thlawp ve hauh lo. Chhandamna KRISTA THISEN ah chuan hnam tin kan lenga Juda-te chuan chhinchhiahna an phûta, khawvel philosophy ropui ber Greek mite chuan finnain an zawnga. Mahse, Pathian chuan khawvel thil â te chu a thlang veka chu thisenah chuan bawih a awm thei tawh lo a, mi zawng zawng tan chhandamna kawng hawng ta a ni. A va ropui em! A hnawltu tan erawh inchhirna vawr tâwp a la ni ang. Helam sawi ka tum loa, ka sawi tum point-ah i luh fuh loh ka hlauh avangin ka sawi kual hmasa a ni. He ka thil sawi tum hi mahni inkhawngaihna ruam atang ziak ka ni dawn lo va, ka tawn pawh a ni chuang lo, ka rilrua thil ka ngaihtuah nasat mah mah vang a ni maithei, tawn chin te chu awm bawk mahse, Leilung pianken 'khuarel thuhmun' tia Solomona'n a sawi lam kha a kâwk mah mah dawna, negative site pawh a ni chuang lo, 'The earth is revolve around the sun(leiin nî a hêl kual) tih hi Universal truth-ah kan ngai a nih chuan, kei chuan Bible sawi negative site anga lang thuhriltu thu zawng zawng te leh adangte ka chhût zui hian hêng baka UNIVERSAL TRUTH ka hre lo(hnial duh tan). Possitive atang chuan pawnlâng tak nuih tiza tu lek fang a ni ang. Ngaihtuahna dik hmangtu tan thung si chuan Pa ropuina inphûm a hmuh thelh ka ring hlel lo. Ka athen azar chu ka ziak ve nual tawha, a bîkin THLIRNA ÊNG, FAHRAH PUAL, DAMCHHUNG NÎ tih article-ah khan tlem ka dah tawha, a inang dawn chuang lo va, ka'n tarlan chhan chu hriat thuak tawh a lo awm tâkin a inang dawn lo tih ka sawi duhna mai a ni e. He leilung chhunga thil awm mak sak tak tak thil hotê anga lang si hi ka ngaihtuah foa, he mi kawngah hian Lal Davida pawh a bâng bîk lo a nih kha maw, Famkim lohna khawvel han famkim sî-zia te hi a ngaihnawm tih loh rual a ni lo. A mimir kan han buai dan te em em lah hi mahni hma zawnah chuan kan kal vung vut maia zuhrei haw lam an sawi ang mai kan ni e., Joba hnialpuipa Elifaza chuan, "Buai turin mihring a lo piang a ni zawk," a tih ang mai hian kawng kama kutdawh fahrah lo ding pawh hnawk kan ti hlea kan han nêk phar a dâwrha. Hringnun hi a va han hahthlak tak tih mai a awl thin. Zawhna ka ngah lutuk hi Lalpa chauh lo chuan min hrilhfiah thei an awm loh ka ring hial. Heti hian ka ngaihtuah zela, Pathianin mihring a hmangaih veka, ngatinge damchhung atana mi anglo leh natna khirh tuar rêng rênga damchhung hrehawm tuar tura an lo pian? Thlahtute han chhui ila, misual na nâ nâ chuan an sual man hmu se, inhmuhchhuah nan tal buaina thûk tak emaw tawng ta se a nih loh vêk leh fate pawh ramtuileilo te an hring zawk ta se; Mahse, hrin a hnêkin an tluang em em si Pathian hi a awm ta lo em ni? Thlahtute atanga mifel em em, pawi sawi ngai miah lo nulât tlangvalna pawh thianghlim taka hmang kohhranah lah a kût a tâia tang thin te chu; Pathian hian malsawmnaa vûr âwm zawk tak a ni si; Mahse, an hmuingîl hauh lo beidawnna leh harsatna ruamah an lûta, a then chuan fa sual tawrawt pui pui an hring nawlha, an duh vang a ni hauh si lo, thente chuan rualbanlo damchhunga buaipui ngai an hring leh lawisi, ngati bîk nge ni ta ang? Pathian hian a chantawk khawrel atan ruat a ni mai lo'ng maw? Ruat lo ni se a thleng thei dawn em ni? Heti zawng hian ngaituah leh ta ila, Harsatna chu tuchungah pawh a thlêng vek mai, Mahse, keini aia sual zawka kan ngaih te an hosa thûr thûra, eiru te lah an lian thû thûra an tluang em em bawksi i ti ve tawh thim em? kei chuan hêng zawhna khirh pui pui hi chhân dân ka thiam lo. An tu leh fa te thleng thlengin an kal pur pur theia fing vak lo mahse an thu chu fing bîk niâwm taka ngaihchan leh zah an kai em em a, Bible-ah pawh a rawn langa, mi rethei fing tak chuan khua a venga, Lalropui takin a rawn run thuta a finnain a chhanchhuak ta a, mahse, hriat a hlawh lo va ngaihsan chu khawi lam; mahse, Solomona chuan "Mi rethei finna chu hmuhsiata awmin a thu pawh ngaihthlâk ni lo mah sela, kei chuan, "chakna aiin finna a tha zawk," ka ti tho a ni' a ti a. Sam ziaktu chuan helai hi bek sik meuhvin a ngaihtuah ka ring, heti hian a sawi a, "Mi suaksualte vanneihzia ka hmuh hian, Mi uangthuangte chu ka awt si a."ka ke pên hi a tleu lek lek a ni' a ti ve hlawl mai bawka. Lehlamah pian tirh ata mitdelte, natna khirh tuar te, fuke kim lo te, Pathianin a hmang leh lawi si hla phuah thiam Roliana Ralte te, Pu Taivêla te, F.G Crosby te an tam lutuka sawi vek sen an ni lo Hellen Keller-i te pawh an ni ang chu.. An thlîrna tarmit atanga fiah taka an hmuh chu a mi pangngai anga lang te'n kan hmu fiah ve leh tlat lo.Pathian remruat kan tih hi Davida tawngkam takin A SÂNG EMA KA PHÂK LO A NI.