kan awmna hmun azir hian kan thil hmuh leh hriat te hi a inang tak tak thei lo va, a then chu an awmna hmun thengthaw nuam tak atangin tlâng kâr ruam leh mual tam tak an hmu theia, lunglênna nen thu mawi tak tak te an lo chham chhuaka, a then vêng tlabirh, kâwm kâra awm te tân chuan kâwlkila thla (moon) êng takngial pawh chu hmuh ve theih a ni lo thin.
Kan hmuh theih lêm loh pawh chu suangtuahna chuan kan hmuthiam zung zung ve tho a, suangtuahna a nih miau avangin atak ram erawh a hla mai thei. Siamtu kutchhuak ropui tak leilung leh a chhehvêl a mite hi kan hmu vek thei lo a nih pawhin a ropuina erawh a nêp chuang lo vang.
Chutianga kan chênna hmun inang lo tak tak atang chuan vân lam arsi phe un mai chu hmu thei lo kan awm âwm lo ve. Thlîr khât ve fê fê erawh khawvel ram zauah hian kan awm ta ve ang. Lehlamah chuan a thlîr hman lo khawp hian thu chunga en theih leh mu chunga khawih theih Social Media te pawh hian min tibuai ve thin tih chu kan hun tawn atang hian zêp thu a chêng lo ve.
Chutiang a nih kârah chuan zan boruak nuam taka vân lam han hawi chhoh vuah vuah châng hian kan mithmuhte chuan nun a tihlim thin tih chu a thlirtu leh a hmuchiangtu tan chuan phat rual a ni lo.
Khawvela Scientist ropui ber Lal Davida hi zai mi a nihzia kan hria a, zan thla êng nuam tak maiah chuan, a perhkhuang nen van lam a thlîr nasa ang tih chu hnial vak a harin ka ring, "I vân i kutchhuakte, Thla leh Arsi i ruathote khi, ka ngaihtuah chang chuan, Mihring hi eng nge maw a niha i hriat reng thin ni?" (Sam. 8:3,4) a tia, a ropuizia chu a hmuhmaih hauh lo.
Astronomer hmingthang tak Galileo chuan kum 1609-ah chuan van lehkhabu chhiar theihna "Telescope" chu a hmuchhuak a, a tangkai dânzia chu sawi mai pawh hian a fiah zo lo zawk ang. A enlenna siam chuan mit a heh viau a ni ang, a thih dawnah a thianpa hnênah chuan,"Khawvel leh van boruak zau tak thlîrna, a lêt sangkhat ngawta ka tihpun avângin ka mit a del ta hmaka, siamthat rual a ni ta lo. Mahse, heng hian Pathian a tilâwma kei pawh min tilâwm a ni," a ti a.
Heng aia entlangna lian zawk hi kum 1990 khan Europe leh U.S.A tang kawp chuan "Hubble Space" an siama van thengrengah an thawn chho hmiah maia, chumi hnuah NASA in kum 1999 khan a aia chak zawk "Chandra" chu a thawn chho ve leh a, leia tanga mit lawnga thlîra hmuh tham loh te pawh chu arsi hrawl em em mai a ni tih an hre ta zela, a ngaihnawmin a ropui ngawt a ni. A chipchiar tak erawh chuan a leng dawn si lo va, a tlangpui chauh a ni.
Thlasik kawng phe un mai (Milkiway) te khi Arsi chhiar sên loh hlâwm a ni a, heng ang chi a hlâwm hlâwma arsi awm (Galaxy) te hi tlûklehdingâwn 175 aia tam a nih an la ring, hlâwm khat zêlah Arsi tlûklehdingâwn 200 chuang awm angin an chhûta, a tamzia tur chu khawvel mithiamte pawn an la hrechhuak tak tak chuang lo va, a hmuchhuak zo tawh emaw an tih laiin a dang an hmu zel si a.
Mihring finna erawh chuan a siamtu Pathian finzia a phâk thei lo, Sam ziaktu chuan, "Vânte khi puan in chung angin i kai pharha" (Sam. 104:2) a ti a, "I ropuina chu vân chungahte khian i daha" (Sam. 8:1) a tita deuh deuha hei ngei hi a ni kan khel lai chu, Isaia chuan, "LALPA chuan heti hian a ti; "Vân ka thutphah a ni a, lei ka ke nghahchhan a ni," a ti a. chutiangin Science chuan arsi te chu a la hmuchhuak zel chu a ni a. Mahse, Sam ziaktu vêkin kum BC hunah daih tawh khan, "Arsi tam chin a chhiar a; An hming a vuah theuh hlawm thina" (Sam. 147:4) a lo ti daih tawh a ni. Suangtuahnain a hriatthiam phak loh khawpin van thengreng (Universe) hi a zauvin a ropui si a. A siamtu phei chu eng ang tak ni ang maw.
Han zep tel ta hlek ila hmasang hunah pawh khan Arsi vêlah a siamtu theihngilh thak khawpa inkah kâi an tum a ni âwm a, B.C 613-587 chhoah Jeremia chuan Amon ho sualna a puanga "mu angin sang takah bu chhep mahla ka la thla ang che,"(Jer. 49:16) a ti a, chutiang chiah chuan kum BC zabi 6-na chhoah khan zawlnei Obadia chuan Edom ho chungchangah he thu vêk hi a sawia (Obad. 1:2-4). Hrilhlawkna (prophesy) ah ram leh khawpui chhiattur thu an sawia Edom phei chu zawlnei paruk (6) in a chhiattur thu an sawia tunah chuan a ram hneh hle.
Mihring finna hian Pathian finna lehpelha, mahni ngeia intihropui a tum laiin Babel in sang an sak lai chuan an tawng a tidang hmiah mai a ni. Chutiangin science thiamna ropui tak hian Bible dikna a nemnghehtur a nih laia, a theory dang lo rin tak daih chu bona a ni. Rom 1:1-32- thu-ah chiang takin a siamtu theihnghilha a thilsiam biakna a rawn sawi bawk. Chûngte phei chu chhuanlam atân a nêp lua a ni.
Kan han tikual ta duaha a tawp lam hnaih dawn ila, ni leh thla leh arsi zawng zawng te khi an mawia, thla hian amahin ênna a nei lo a, ni êng kha a ring ve mai kan ti a, a aia thûk zawkin hla phuah thiam L. Kâmlova chuan,
"Tui leh leilung rêng a dinchhuah hmain,
Hriat phâk loh Pathian i lo ni;
Nî leh thla leh arsite zawng zawng khian,
I ZÂRAH ÊNNA ROPUI AN NEI VE" a la ti chauh a ni.
No comments:
Post a Comment