MAK TIIN KA THLÎRA

Pathian hian dawt sawi a phal hmel meuh si lo va, hmân ata tawh mak ka tih êm êm thin chu, chi thlahtu ropui Abrahama meuhina dawt chiang lutuk vawi hnih lâi a'n sawi ta mai kha a ni. Thing pawh a kung a that chuan a rah a tha tih ang zia-zângin, Isaaka chuan a pa tih ang chiahin dawt vawi khat a'n rawn sawia, a nupui chu a farnu angin a rawn chhal ve leh bawka. Heng thil te hian zawhna tam tak min neihtir thin a ni. Abrahama azârah hnam tin an la thawven tur thu chu Pa thutiam a ni a, kristian ni lo Muslim te paw'n thuthlung hluiah chuan an zawlnei ropui leh an ngaihsan ber a ni. Keini kristiante tân leh lek phei chuan sawi loh alum a ni ringawt mai. Chuta kâra 'dawt sawi' anga han puh chu tiin nâ in lo tideuh mai theia, Mahse, Bible hi a literal taka han chhiar phei hian heng lai thu hi thu harsa tak a ni tih hai rual a awm lo, an dawt va sawina hnam dang ho pawh khan an dem lêt êrh a nih kha. Mahse, Pathian remruat zu ni hlauha! Tah phei hi chuan zawhna a tam thei viau mai. Pathian hian dawt sawi hi a thlah zal ta em ni? Abrahama khan thih a hlauh avanga dawt sawi a ni a, keini pawh thih hlauh avangin dawt kan sawi a thiang rêng em? Dawt pawi leh pawi lo a awm em ni? A khirh a ni tiraw. Heng thu khirh atang hian Bible tidal ho Higher thinker/critic/liberal te hian tanfung tha zet neiin Pathian pawh chu an dah zau huau ringawt maia. Mahse, a ziak kalphung (literal) mai bâkah a thu inthup tam tak a tangin a fiah thei bawk ang. Han luhchilh ta zel ila. Abrahama chu Aigupta ramah a chhuka, a nupui hmelthatzia a ngaihtuahin amah an thah phah anga, Sari chu an chhuhsak ang tih a hlaua a phat mar dântur a ngaihtuah ta a, a hnênah chuan, "Aigupta hovin an hmuh hunah che chuan, 'hei hi a nupui a nih hi,' an ti anga, tin, kei chu min that mai ang, nang erawh chu an zuah ang che. Nangmah avanga ka nun theih nan 'A farnu ka ni,' khawngaihin ti ang che," a ti a (Gen 12: 12,13). Tichuan dawt a sawi ta a, Pharoa milian te pawh chuan an hotupa nupui atân an lo lalût ta hmaka, mak tak mai chu, Abrahama hian tuar awm zawk tak a ni a, mahse, Aigupta ho khan an tuar tlat nia maw le. Pharoa'n, "I nupui a ni tih engah nge min hrilh loh? 'ka farnu a ni,' engah enge i tih, chu vang alawm nupuia ka neih tâk hial ni," (Gen. 12:18,19) tiin a kaltîr ta a, nupuia neih tawh na nâ nâ chuan a thianghlimna chu a hlauh ngei anga, hetah bîk erawh chuan engmah a lang lo thung, a mihring tak chuan Abrahama hi a demawm ve viau mai. Pathian remruat hi a van sângin hriat sên a va ni lo em! A vawi hnihna atân dâwt bawk chu a'n sawi leh ta peka, Philistia khua Gerar lal Abimeleka hnenah Sari chu, "Ka farnu a ni" tiin a chhala, an hruai hrang ta nghala, mahse Mak tak maiin Abimeleka mumangah Pathian a lo inlâra, Abimeleka hian a la pâwl lo tih kan hmu a, Pathian chuan mi nupui a ni tih a hrilha, Abimeleka chuan 'ka farnu' a ti tlat alawm a ti ve bawka, dân ang thlapa a neih thu a sawia, mahse, Pathianin a lo phal leh hauh si lo, a thiam zawka ngaih Abimeleka te chu a hrem hlauha a tiching vek a, mahse, a tidam leh ta a, (Gen. 20:1-18) Lehlamah chuan Pathian ngei pawh hian a timak tihloh rual a ni lo. A rorêlna hmunah tel ve i la kan fiah ve deuh tur. A chunga sawi tawh angin, Isaaka chuan apa Abrahama ang chiahin Philistia khua Gerar lal Abimeleka hnênah vêk a nupui Rebeki chu "ka farnu" tiin a'n chhal ve leh a, a hma a kan sawi ang tho khian, "Amah avangin ka thi dah ange," a ti a. Abimeleka chuan tukverh atangin Isaaka'n a nupui a chhaih zuk zuk lai a hmu leh ta si a, dawt a hrilh a ni tih a hrechhuak ta a, "I thiltih hi engtizia nge? Mite zinga mi tu pawh hian i nupui hi an lo mutpui mai thei a sin," a ti a, a lo khawih apiang thi turin thu a pe ta hlauha (Gen 26:1-11) Serh tan loh Philistia lal hi a fel hle a ni. Heta tang pawh hian sual chu sualin thungrul thei dinhmunah a ding a ni. Mahse, Abrahama ang bawkin ran rualte, bawng rual te chu a la pe ta hlauh zawk zu nia. He mite pafa hian a dawihzep vanga dawt sawiah hian a puh loh theih loh ve bawk. Heng thil ka ngaihtuah hian thu insaikalh ang alang mahse thu inhmu thup mai hi a lo ni a, ka'n dap zau deuha Abrahama chungchang leh Bible thu harsa tak tak te chu Archeological evidence hian a lo tifiah zela, Bible tan tlat tân chuan a hlu thin a ni. Heng thil hlui laichhuaktu (archeologist) te hian kum 1925-31 khan Baghdad hmar lamah nuzi thuziak an laihchhuah atang hian a nemngheta Bible nen a inzûl tha a, BC 2000 vela mi a nih rin a ni. An hnamzia leh Abrahama chanchin hi a inanga a hun pawh a inrual vêl bawk, Hor mite chuan an nupui te chu "farnu" angin an lo koh thina, chuvang chuan Abrahama te pafa hian an nupui te chu farnu angin an lo chhal a lo ni. Finfiahna dang pawh atama kan ziak sêng lo ang, dawt sawi chu an lo ni lem lo. Thuthlung hlui leh a thar inkar kum 400 vel chhung a mi, Tuipui thi lehkhabu (Dead sea scroll) a Qumran mite chuan Sari hmelthatzia hi an lo ziak kûr ve nguai bawka, hnam dang te paw'n an lo iai vak lo tih a chiang hle.